Το Σπετζοφάι

Ιδανικά, θα προτιμούσα να χρησιμοποιώ στη μαγειρική μου φρούτα και λαχανικά που είναι στην εποχή τους και που δεν έρχονται από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά ή από κάποια άλλη ήπειρο, αλλά από τη χώρα που ζω. Αυτό πιστεύω είναι κάτι που όλοι μας οφείλουμε να κάνουμε ούτως ή άλλως.






Η κατανάλωση οπωρολαχανικών που είναι στην εποχή τους, όχι μόνο μειώνει το ανθρακικό (ενεργειακό) μας αποτύπωμα αλλά είναι κι ένας τρόπος να στηρίξουμε ενεργά τους τοπικούς παραγωγούς κι αγρότες και να εξοικονομήσουμε χρήματα. Όταν τα φρούτα και τα λαχανικά που καλλιεργούνται σε κάποιο τόπο είναι στην εποχή τους και βρίσκονται σε αφθονία, είναι συνήθως φθηνά και μπορείς ν' αγοράσεις μεγαλύτερες ποσότητες σε μικρότερο κόστος. Ας μη γελιόμαστε, αν κάποιος θέλει ν' αγοράσει φράουλες μέσα στο καταχείμωνο, είναι αναμενόμενο να πληρώσει την τριπλάσια αξία για τη μισή ποσότητα. Αξίζει λοιπόν πραγματικά τον κόπο, ή το χρήμα;






Χώρια το πόσα οφέλη για την υγεία έχουν τα φρέσκα, μη επεξεργασμένα, οργανικά προϊόντα και φυσικά το πόσο πιο νόστιμα είναι. Τίποτα δεν είναι καλύτερο και πιο εύγεστο από τα άκρως ευωδιαστά και ζουμερά φρούτα και λαχανικά όταν είναι στην εποχή τους.






Έχοντας όμως πει όλα αυτά, που και που με πιάνουν κάτι ανεξέλεγκτες λιγούρες που με κάνουν να υποκύπτω στη γοητεία της μελιτζάνας ή των σπαραγγιών στην καρδιά του χειμώνα και οφείλω, έστω και απρόθυμα, να ομολογήσω ότι τρώω κολοκυθάκια όλο τον χρόνο.






Υπάρχουν όμως και κάποιες φορές που απλώς δεν μπορώ να συγκρατηθώ. Είτε γιατί η γυαλιστερή και τέλεια στρογγυλή ντομάτα θερμοκηπίου μου χαμογελάει μέσα από την πλαστική της θήκη στο ράφι του σούπερ-μάρκετ κι εγώ, μη μπορώντας να κάνω αλλιώς, την βάζω στο καλάθι μου διότι, πώς να το κάνουμε, λαχταράω χωριάτικη, είτε γιατί κάποιος συγγενής μου έστειλε πεσκέσι απ' την πατρίδα μερικά χωριάτικα λουκάνικα τόσο πικάντικα και αρωματικά, που το μοναδικό πράγμα που επιθυμώ είναι να φτιάξω μ' αυτά ένα σπετζοφάι. Τί κάνεις λοιπόν σ' αυτή την περίπτωση; Τα στέλνεις πίσω και λες στείλτα μου το καλοκαίρι γιατί τότε είναι η εποχή της πιπεριάς; Όχι. Τ' αρπάζεις, λες ευχαριστώ και βγαίνεις χωρίς δεύτερη σκέψη ν' αγοράσεις πιπεριές. Ακόμα κι αν δεν είναι η εποχή τους.






Το σπετζοφάι (ή σπετσοφάι) είναι ένα παραδοσιακό ελληνικό πιάτο, το οποίο βρίσκεται στη λίστα των αγαπημένων μου φαγητών από πολύ μικρή ηλικία. Πρόκειται για ένα ανεπιτήδευτο, ρουστίκ, πικάντικο πιάτο με πιπεριές και χοντρά χωριάτικα λουκάνικα σε μια πλούσια σάλτσα ντομάτας, με καταγωγή από την Θεσσαλία της κεντρικής Ελλάδας και πιο συγκεκριμένα από τις πανέμορφες περιοχές του Πηλίου και του Βόλου. Στα μέρη αυτά φτιάχνονται και τα πιο εύγεστα λουκάνικα από γίδινο, πρόβειο, βοδινό και χοιρινό κρέας, που συνήθως χρησιμοποιούνται σε πιάτα όπως το σπετζοφάι.






Αν και το σπετζοφάι είναι ένα κλασικό ελληνικό πιάτο, η ονομασία του προέρχεται από το ιταλικό πιάτο spezzatino (σπετσατίνο) [από το ρήμα spezzare που σημαίνει κομματιάζω], το οποίο είναι ένα μαγειρευτό φαγητό με μικρά κομμάτια κρέατος.
[Η λέξη σπετζοφάι είναι σύνθετη, με το πρώτο συνθετικό (σπετζο-), να προέρχεται από το spezzatino και με δεύτερο συνθετικό την ελληνική λέξη φαΐ].






Το πεντανόστιμο αυτό πιάτο φτιάχνεται σε όλη την Ελλάδα καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου και, ως επί το πλείστον, τρώγεται ως κυρίως πιάτο. Είναι όμως επίσης το ιδανικό μεζεδάκι, και όταν σερβίρεται με άλλους παρόμοιους μεζέδες και μ' ένα ποτήρι τσίπουρο ή κρασί, δεν υπάρχει άλλο που να συγκρίνεται μ' αυτό.






Το σπετζοφάι έχει αρκετές παραλλαγές ανά την Ελλάδα, με το Πηλιωρείτικο να είναι το πιο γνωστό και να περιέχει μελιτζάνες σε κομμάτια, ενώ σε άλλα μέρη χρησιμοποιούν μονάχα πράσινες πιπεριές κι αλλού προτιμώνται οι πολύχρωμες με την προσθήκη πολλών καυτερών.

Ελληνικό κεφαλοτύρι, σε κομματάκια

Το δικό μου σπετζοφάι, φτιάχνεται με μια ποικιλία από πιπεριές, όπως κέρατο και Φλωρίνης, με καυτερά χωριάτικα λουκάνικα, φρέσκια ντομάτα και κόκκινο κρασί και έχει μια έντονα βαθιά και γήινη γεύση. Είναι από εκείνα τα πιάτα που μόλις τα γευτείς, δεν θέλεις να σταματήσεις να τα τρως. Συνοδευμένο από μπόλικη φέτα ή κεφαλοτύρι, αρκετές φέτες χωριάτικου ψωμιού* για να μαζέψουν όλη την παχιά, κόκκινη σάλτσα και λίγο αλκοόλ, είναι εγγυημένα ο καλύτερος τρόπος για να ζεσταθεί κανείς αυτές τις σκοτεινές και χιονισμένες ημέρες του χειμώνα—σαν κι αυτές που έχουμε εμείς εδώ.






* ή μπορείτε να συνδυάσετε τυρί και ψωμί σε ένα, και να σερβίρετε το σπετζοφάι μαζί με μια άλλη σπεσιαλιτέ του Πηλίου, το ξακουστό τυρόψωμο.






Σπετζοφάι

Αν χρησιμοποιήσετε λουκάνικα που είναι πολύ καυτερά ή πικάντικα, καλό είναι να μην προσθέσετε καυτερές πιπεριές, παρά μόνο τις κοινές πράσινες ή κόκκινες. Εν αντιθέσει, αν τα λουκάνικά σας έχουν απαλή γεύση, τότε όσο πιο καυτερές οι πιπεριές, τόσο το καλύτερο, αρκεί βέβαια να αντέχετε την κάψα τους. Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό να γνωρίζετε εκ των προτέρων πόσο καυτερές είναι οι πιπεριές που θα χρησιμοποιήσετε, ώστε να μην βρεθείτε προ εκπλήξεως.

Ιδανικά, τα χωριάτικα λουκάνικα Πηλίου ή Βόλου είναι η καλύτερη επιλογή για το σπετζοφάι αλλά οποιοδήποτε χωριάτικο λουκάνικο σας αρέσει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Η γεύση του λουκάνικου είναι αυτή που ξεχωρίζει ιδιαίτερα, καθώς οι πιπεριές τσιγαρίζονται μέσα στο λίπος του, επομένως προτιμήστε λουκάνικα καλής ποιότητας.

Διαβάστε εδώ για το πώς να χειριστείτε καυτερές πιπεριές και τσίλι.






Μερίδες: 4 κυρίως πιάτα

Υλικά
4 πικάντικα, χοντρά χωριάτικα λουκάνικα (χοιρινά ή μοσχαρίσια / προτιμώ χοιρινά), κομμένα σε χοντρές φέτες περίπου 4 εκ.
2 κουταλιές σούπας ελαιόλαδο
2 μεγάλες πράσινες πιπεριές, ξεσποριασμένες και κομμένες σε μεγάλα κομμάτια
4 πιπεριές Φλωρίνης (μακριές, γλυκιές, κόκκινες πιπεριές), ξεσποριασμένες και κομμένες σε λωρίδες
2 μακριές κόκκινες πιπεριές τσίλι, ξεσποριασμένες και κομμένες στη μέση κατά μήκος
1 μακριά πράσινη πιπεριά τσίλι, ξεσποριασμένη και κομμένη στη μέση κατά μήκος
5 πιπεριές κέρατο (μακριές, λεπτές, ανοιχτοπράσινες πιπεριές), ξεσποριασμένες και κομμένες σε λωρίδες
3 ντομάτες μεσαίου μεγέθους (με τη φλούδα), πολτοποιημένες στο μπλέντερ, ή 450-500 γρ. πουρέ ντομάτας κονσέρβα
1 ½ κουταλάκι γλυκού πελτέ ντομάτας
60 ml (¼ κούπας) κόκκινο ξηρό κρασί, Αγιωργίτικο ή Cabernet Sauvignon
Αλάτι
Φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι

Ειδικά εργαλεία: μπλέντερ ή επεξεργαστή τροφίμων (προαιρετικά), μεγάλη ρηχή κατσαρόλα ή τηγάνι με καπάκι


Προετοιμασία
Σε μια μεγάλη, ρηχή κατσαρόλα με βαρύ πάτο (ή σ' ένα τηγάνι), προσθέστε 1 κουταλιά σούπας ελαιόλαδο και ζεστάνετε σε μέτρια προς δυνατή φωτιά. Όταν το λάδι αρχίσει να λαμπυρίζει, ρίξτε τις φέτες του λουκάνικου και τσιγαρίστε τες απ' όλες τις πλευρές μέχρι να βγάλουν το λίπος τους και να πάρουν ένα χρυσοκάστανο χρώμα, για 5 λεπτά περίπου. Αφαιρέστε τα λουκάνικα από την κατσαρόλα με μια τρυπητή κουτάλα και τοποθετήστε τα μέσα σ' ένα μεγάλο μπωλ.
Προσθέστε τις πράσινες πιπεριές στην κατσαρόλα και τσιγαρίστε τες καλά κι απ' τις δυο πλευρές, μέχρι να μαλακώσουν ελαφρά και να πάρουν χρώμα. Αφαιρέστε τες από την κατσαρόλα και τοποθετήστε τες στο μπωλ με τα λουκάνικα.
Ρίξτε τις πιπεριές Φλωρίνης και τα τσίλι και τσιγαρίστε τα καλά κι απ' τις δυο πλευρές, μέχρι να μαλακώσουν λιγάκι. Αφαιρέστε τα απ' την κατσαρόλα και τοποθετήστε τα στο μπωλ.
Προσθέστε τις πιπεριές κέρατο και τσιγαρίστε κι αυτές καλά κι απ' τις δυο πλευρές, μέχρι να μαλακώσουν ελαφρώς και να πάρουν χρώμα. Αφαιρέστε τες απ' την κατσαρόλα και τοποθετήστε τες στο μπωλ.


Έπειτα προσθέστε τις πολτοποιημένες ντομάτες και ψήστε σε μέτρια φωτιά, ξύνοντας τον πάτο της κατσαρόλας για να ξεκολλήσουν όλα τα κομματάκια λουκάνικου ή πιπεριάς που έχουν τυχόν κολλήσει και που είναι τόσο μα τόσο νόστιμα. Μόλις η ντομάτα αρχίσει λίγο να πήζει, προσθέστε τον πελτέ ντομάτας κι ανακατέψτε καλά μέχρι να διαλυθεί. Προσθέστε το υπόλοιπο ελαιόλαδο (1 κουταλιά σούπας) και το κρασί, ανακατέψτε καλά και μόλις εξατμιστεί το αλκοόλ απ' το κρασί (πάψει δηλάδη πλέον να σας μυρίζει το αλκοόλ), αφήστε τη σάλτσα να σιγοβράσει για 3 λεπτά.
Επιστρέψτε τα λουκάνικα και τις πιπεριές στην κατσαρόλα, ανακατέψτε καλά όλα τα υλικά και αφήστε το φαγητό να πάρει μια βράση. Τοποθετήστε το καπάκι στην κατσαρόλα, βάλτε τη φωτιά στο χαμηλό και αφήστε το φαί να σιγοβράσει για περίπου 20 λεπτά, μέχρι να ψηθούν τα λουκάνικα και να μαλακώσουν οι πιπεριές.
Δοκιμάστε το σπετζοφάι και προσθέστε αλάτι και φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι κατά βούληση. Αν τα λουκάνικα που χρησιμοποιείτε είναι πολύ πικάντικα ή αλμυρά, ίσως να μη χρειαστεί καν να προσθέσετε αλατοπίπερο.

Σερβίρετε με μπόλικο ψωμί, φέτα ή κεφαλοτύρι κι ένα ποτηράκι τσίπουρο ή κόκκινο κρασί.

Το σπετζοφάι είναι ακόμα πιο νόστιμο την επόμενη μέρα, με μια πιο βαθιά και πλούσια γεύση.